مبانی نظری پژوهش و تحقیقات پیشین تعاریف و نظریه های فراشناخت (فصل دوم)

بخشی از متن:
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 26 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

2-1تعریف فراشناختفراشناخت ابتدا توسط فلاول مطرح شد تنها به تبیین و توجیه دانش فرد در مورد فرآیندها و تولیدات شناختی و نظارت بر این فرآیندها بپردازد. فراشناخت به آگاهی انسان از نظام شناختی خود و کنترل و نظارت به آن گفته می شود. به سخن دیگر فراشناخت، دانش یا آگاهی فرد از نظام شناختی خودش یا دانستن در باره ی دانستن است. دانش فراشناختی یاری می کند تا هنگام یادگیری و دانستن امور، شخص پیشرفت خود را در نظر بگیرد همچنین این دانش کمک می کند تا نتایج تلاش ها ارزیابی شود و میزان تسلط بر مطالبی که خوانده شده، سنجیده شود. (سیف، 1392).تعاریف مختلفی از فراشناخت ارائه شده است که به درک بهتر آن کمک می کند از جمله : دانش فرد در باره ی فرآیندهای شناختی خود و فرآیند سازمان دهی و هماهنگ کردن مجموعه ای از جریان ها (فلاول، 1988) تفکر در باره ی تفکر (براون 1984) شناخت (براون و دولاچ ، 1987)، آگاهی فرد از فراینده ها و راهبردها شناختی اش (فلاول، 1988)، و هر گونه دانش یا فعالیت شناختی که موضوع آن شناخت یا تنظیم شناخت باشد با توجه به تعاریفی که ارائه شد می توان گفت «فراشناخت، مجموعه دانش و فرآیندهایی است که کنش های شناختی فرد را نظارت هدایت و کنترل می کنند و در واقع به مدیریت فعالیت های شناختی می پردازند (به نقل از کارشکی، 1379).2-1-1 راهبردهای فراشناختیراهبردهای فراشناختی، مهارت های اجرایی هستند که موفقیت فعالیت یادگیری را ارزیابی می کنند (اوملی و کهات ، 1990به نقل ازعاطی نژاد،1391)راهبردهای فراشناختی اساسی، شامل ربط دادن اطلاعات جدید به اطلاعات قبلی انتخاب راهبردهای تفکر، برنامه ریزی، نظارت، و ارزیابی فرآیندهای تفکر می شود (دیرکس ، 1985). راهبردهای فراشناختی، فرآیندهای متوالی هستند که فعالیت های شناختی را کنترل می کنند و به تنظیم و نظارت بر فعالیت های یادگیری کمک می کنند، همچون کنترل آگاهانه بر یادگیری، برنامه ریزی و انتخاب راهبردها، نظارت بر فرآیند یادگیری، تصیح اشتباهات، تحلیل اثربخشی راهبردهای یادگیری و تغییر رفتارها و راهبردهای یادگیری، هنگامی که ضروری باشد (ریدی و همکاران، 1992 به نقل از عاطی نژاد، 1391)گراهام (1997) عقیده دارد، راهبردهای فراشناختی به دانش آموزان اجازه می دهد تا یادگیری شان را برنامه ریزی، کنترل و ارزیابی کنند که در بهبود یادگیری، محوری ترین نقش را بازی می کند و دانش آموزان بدون رویکردهای فراشناختی، اساساً یادگیرندگان بدون هدف هستند (به نقل از وانگ و همکاران، 2009).راهبردهای فراشناختی عمده را می‏توان در سه طبقه قرارداد :1) راهبردهای برنامه‏ریزی 2) راهبردهای نظم دهی 3) راهبرد های نظارت و ارزشیابی . راهبردهای برنامه ریزی، شامل تعیین هدف برای یادگیری و مطالعه، پیش بینی زمان لازم برای مطالعه، تعیین سرعت مناسب مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری، انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است. منظور از کنترل و نظارت، ارزشیابی یادگیرنده از کارخود برای آگاهی یافتن از چگونگی پیشرفت خود و زیر نظر گرفتن و هدایت آن است. از جمله می توان نظارت بر توجه در هنگام خواندن یا نوشتن یک متن، از خود پرسیدن به هنگام مطالعه و کنترل زمان و سرعت مطالعه نام برد. این راهبردها به یادگیرنده کمک می کند تا هر وقت به مشکلی بر می خورد به سرعت آن را تشخیص داده، در رفع آن بکوشد. راهبردهای نظم دهی انعطاف پذیری در رفتار یادگیرنده را موجب می شوند و به او کمک می کنند تا هر زمان که برایش ضرورت داشته باشد، یادگیری خود را تغییر دهد (سیف، 1392).اکثر محققان، فراشناخت را به دو مولفه تقسیم نموده اند. مولفه ی نخست که دانش فراشناختی است همه بر آن توافق دارند و در همه ی نظریات وجود دارد و زمانی حاصل می شود که فرد از توانایی های شناختی خود آگاه شود.دوّمین مولفه در باره ی فراشناخت، تجربه ی فراشناختی است. این مولفه بر حسب نظریه های مختلف به همراه دانش فراشناخت کارکردهای زیر را انجام می دهد. نظم بخشی فرآیندهای شناختی (پاریس و جاکوب، 1984)، خود مدیریتی در فکر کردن (کراس و پاریس، 1988)، کنترل فرآیند و کنترل خود (پنوگراد و پاریس، خود مدیریتی در فکر کردن (کراس و پاریس، 1988)، کنترل فرایند خود (نیوگراد و پاریس،1980) فعالیت های خودگردان (گلاور و برونینگ، 1990)، (به نقل از هریس و همکاران 2010).تجربه ی فراشناختی (فلاول، 1988)، به تجارب شناختی یا عاطفی گفته می شود، که به یک اقدام شناختی مربوط باشد. تجارت کاملاً آگاهانه که به سادگی قابل بیان باشد نمونه ای از تجارب فراشناختی اند؛ البته تجارت فراشناختی تجارب کمتر آگاهانه و کمتر قابل بیان را نیز شامل می شود (به نقل از هریس و همکاران، 2010).گلاوروبرونینگ (1990 ؛ به نقل از خرازی، 1375) اظهار می دارند که افراد، کمتر از این فعالیت های خودگردان خود اطلاع دارند، مگر اینکه در جریان یک فعالیت شناختی مثل خواندن، به مشکلی مثل ابهام در کلمه یا اشکال در جمله برخورد کنند. در اینجاست که فراشناخت به آنها هشدار می دهد. که مشکل دارند و باید برای حل مشکل چاره ای بیندیشند. تجارب فراشناختی، از جهت آگاهانه بودن یا نبودن به دو دسته تقسیم می شوند. به تجارب ناآگاهانه اشاره شد، اما بخشی از این تجارب، تجارب آگاهانه ای هستند که به تنظیم و نظارت بر فعالیت های شناختی می پردازند و می توان از آنها تحت عنوان «راهبردهای فراشناختی» نام برد. کارکرد اصلی راهبردهای فراشناختی تعیین هدف، برنامه ریزی، نظارت و سازمان دهی و اصلاح سیستم شناختی خود است (هریس و همکاران، 2010).محقق مختلف تعابیر متفاوتی برای بیان این راهبردها بکار برده اند که در اینجا به بعضی از آنها اشاره می شود؛ نظارت و کنترل بر فعالیت های شناختی (فلاول، 1988)، مهارت های نظارت بر جریان آموزشی و یادگیری برای تسهیل یادگیری (گیج و برلاینز، 1988) ابزارهایی برای هدایت راهبردهای شناختی و نظارت بر آنها (دمبو، 1994) وارسی، نظارت و خودآموزی (منتیگو ، 1997) را معرفی نمودند (به نقل از هریس و همکاران، 2010).دمبو (1994 ، به نقل از سیف، 1392) در مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی گفته است : «بر حسب نظام خبرپردازی، راهبردهای شناختی به ما کمک می کنند تا اطلاعات تازه را به منظور پیوند دادن با اطلاعاتی که می دانیم و برای ذخیره سازی، در حافظه دراز مدّت، آماده می سازیم تا در هنگام نیاز، به آنها دسترسی داشته باشیم». راهبردهای شناختی ابزارهای لازم برای یادگیری محتوا هستند، اما راهبردهای فراشناختی بر راهبردهای شناختی اعمال کنترل می کنند و به آن ها جهت می دهند. به سخن دیگر، می توان به یادگیرندگان راهبردهای شناختی زیادی را آموزش داد اما اگر آنها از راهبردهای فراشناختی لازم که می گوید در یک موقعیت معین کدام راهبرد یا استراتژی شناختی، مورد استفاده قرار می گیرد و چه وقت باید تغییر استراتژی داد، بی بهره باشند، هرگز یادگیرندگان موفقی نخواهند شد. بنابر این راهبردهای شناختی و فراشناختی با هم کار می کنند. فلاول (1979 به نقل از سیف، 1392) نیز راهبردهای شناختی و فراشناختی را مقایسه کرده و در این باره گفته است؛ «یادگیرندگان ماهر راهبردهای شناختی را به خدمت می گیرند تا به پیشرفت شناختی دست یابند و از راهبردهای فراشناختی استفاده می کنند تا به آن پیشرفت، نظارت و کنترل داشته باشند».به طور کلی راهبردهای فراشناختی دامنه ی گسترده ای از راهبردها را شامل می شود که کارکرد همگی آن ها در تعامل با دانش فراشناختی، جهت هدایت، نظارت برنامه ریزی و اصلاح فرآیندها و راهبردهای شناختی است. مهم ترین راهبردهای فراشناختی که در زمینه آنها تحقیقاتی انجام شده، عبارتند از خودآموزی (مایفن بام، 1981)، خودبازبینی (نلسون و هیز ، 1981)، خود پرسی (منتیگو، 7 تدریس دو جانبه (پالینسکار، 1993) بازآموزی اسنادی (دوک، 1975)، نظارت بر درک مطلب (رفوث و همکاران، 1993)، برنامه ریزی، پیش بینی و نظارت (پرسلی و همکاران، 1997)، نظارت (پاریس و همکاران، 1998)، تعیین هدف و مدیریت منابع (دمبو، 1994 به نقل از کارشکی، 1379)، خود نظم دهی (سکستون و همکاران، 1998؛ هریس ، 2003 ؛ گراهام، 2006 ؛ لین 2007).2-1-1-1 خودآموزییکی از مهمترین راهبردهای فراشناختی و مهمترین هدف آموزشی فراشناختی است. هدف اساسی خود آموزی، کسب کنترل آگاهانه فرد بر خود و تکلیف یادگیری با استفاده از خودآموزی و گفتگوی درونی است. در خود آموزی، شخصی مراحل و گام هایی را به کار می گیرد که او را به صورت یادگیرنده ای مستقل توانا می کند تا بر تکالیف شناختی خود، غلبه کند. کارآمد راهبرد خودآموزی، در حیطه های مختلف شناختی، نشان داده شده است (مانخین بام، 1981).2-1-1-2 خود بازبینی خود بازبینی یا خود نظارتی یکی دیگر از راهبردهای فراشناختی است. طی این راهبرد، فرد جریان ها و فرآیندهای شناختی خود را مورد توجه قرار می دهد تا ببیند آیا جریان یا فرآیند در مسیر طبیعی خود و در جهت هدف حرکت می کند (نلسون و هیز، 1981).2-1-1-3 خود پرسی یکی دیگر از راهبردهای فراشناختی است که مورد اسفتاده فراوان مخصوصاً در زمینه ی خواندن دارد. کله و چان (1990 ، ترجمه ی ماهر، 1372) معتقدند که آموزش این راهبردها مستلزم آموزش دانش آموزان برای ایجاد سوالات برای خود هنگام خواندن متن، برای افزایش درک و فهم و یادآوری است. به اعتقاد آنها سوالاتی که فرد از خود در طول خواندن متن می کند، باعث تعامل فعال خواننده با متن فعال سازی دانش قبلی مرتبط با متن، ایجاد هدف در خواندن، جهت دهی دقت به نکات مهم متن، وارسی مشکلات در درک و فهم متن و اقدام در جهت چیرگی بر این مشکلات می شود.2-1-1-4 خود نظم دهییکی از عناصر مهم فراشناخت و از راهبردهای مهمی است که دانش آموزان با به کارگیری آن در فرآیند یادگیری خود انعطاف پذیر می شوند. این راهبرد که مستلزم برنامه ریزی هوشیارانه، بازنگری و ارزیابی فعالیت های شناختی است.

پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.